สถานการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย

ปัจจุบันสถานการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของไทยได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วทั้งทรัพยากรดิน ทรัพยากรน้ำ ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า แร่พลังงาน เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวได้ส่งผมกระทบต่อการดำเนินชีวิตของคนไทยเป็นอย่างมาก

1.  ที่ดินและทรัพยากรดิน

มูลเหตุที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินแต่ละประเภท มีดังนี้

      1.ความต้องการเพิ่มพื้นที่เกษตรกรรม เนื่องจากความต้องการก้านของผลผลิตเพิ่มมาขึ้นและแสวงหาที่ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ ทำให้ต้องบุกรุกพื้นที่ป่าไม้
      2.การขยายตัวของชุมชนที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจากการเพิ่มขึ้นของประชากรทำให้ต้องมีการเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่ เช่น จากที่เคยเป็นพื้นที่เกษตรกรรมก็เปลี่ยนแปลงเป็นพื้นที่การสร้างที่อยู่อาศัย สร้างระบบสาธารณูปโภคต่างๆ เช่นถนน ไฟฟ้า แหล่งน้ำ เป็นต้น
      3.พื้นที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์ลกลง เนื่องจากการเข้าไปใช้พื้นที่ของทาราชการการบุกรุกเข้าไปทำกิน สร้างที่อยู่อาศัย การปลูกป่าเพื่อขยายพื้นที่ป่าไม้
      4.ความต้องการใช้น้ำมากขึ้น จากการขาดแคลนน้ำในช่วงฤดูร้อนของทุกปีความต้องการพื้นที่มาสร้างที่กักเก็บน้ำจึงเพิ่มขึ้น เช่น สร้างเขื่อน อ่างเก็บน้ำ คลองเก็บน้ำ คลองส่งน้ำเพื่อการเกษตรและผลผลิตกระแสไฟฟ้า เป็นต้น

2.  ทรัพยากรน้ำ
การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรน้ำทรัพยากรน้ำยังมีประโยชน์ต่อประชาชนคนไทย ดังนี้

       1.ใช้ในการอุปโภคบริโภค 

       2.ใช้ในการเพาะปลูก 

       3.ใช้ในภาคอุตสาหกรรม

       4.ใช้ในการผลิตน้ำประปาและการผลิตกระแสไฟฟ้า 

       5.ใช้ในการคมนาคมขนส่ง 

       6.ใช้การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ 

       7.ใช้ในด้านของการนันทนาการ          

สถานการณ์ทางน้ำ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกส่งผลให้ปริมาณน้ำฝนมีความแปรปรวนมากขึ้น ในขณะที่ความต้องการใช้น้ำในการอุปโภคบริโภค ในภาคการเกษตรและภาคอุตสาหกรรมมีมากขึ้น โดยเฉพาะในฤดูแล้งมักจะมีความต้องการใช้น้ำในด้านต่างๆ มากกว่าปริมาณน้ำต้นทุนที่มีอยู่ ถึงแม้ว่าทรัพยากรน้ำจะเป็นทรัพยากรหมุนเวียน แต่ประเทศไทยไม่สามารถสร้างแหล่งกักเก็บน้ำได้เพียงพอ ดังนั้น จึงควรใช้น้ำอย่างประหยัด

3.ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า

การใช้ประโยชน์ ประโยชน์จากป่าไม้ ทั้งโดยตรงและโดยอ้อม ดังนี้

   1. การใช้ไม้เป็นวัสดุก่อสร้างและใช้สอย การใช้ไม้สร้างบ้านเรือน 

   2. ใช้เป็นอาหารและยารักษาโรค ส่วนต่างๆ ของพืช 

   3. ใช้เป็นเชื้อเพลิง ต้นไม้ ถูกตัดมาใช้เป็นเชื้อเพลิงสำหรับหุงต้ม

   4. ช่วยลดโลกร้อน ต้นไม้จะช่วยนำคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศมาใช้ และให้ออกซิเจนออกไป 

   5. ช่วยป้องกันภัยธรรมชาติ 

   6. เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์

มนุษย์รู้จักนำสัตว์ป่ามาใช้ประโยชน์ ดังนี้

   1.อาหารและยา เนื้อและอวัยวะส่วนต่างๆ ใช้เป็นอาหาร เครื่องนุ่งห่มและเครื่องประดับ

   2.สร้างความสมดุลให้กับระบบนิเวศ สัตว์ป่าจะช่วยกำจัดศัตรูพืช
   3.สัญญาเตือนภัยธรรมชาติ สัตว์ป่าจะมีสัญชาตญาณรับรู้ภัยธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นล้วงหน้า 

 สถานการณ์ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า เนื่องจากประเทศไทยอยู่ในเขตอากาศร้อนชื้น พืชและสัตว์ในประเทศจึงมีความหลากหลาย  สภาพแวดล้อมมีระบบนิเวศ ทีสลับซับซ้อน มีความเชื่อมโยงสัมพันธ์กันกับระบบนิเวศในภูมิภาคและในโลก ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับชีวิตมนุษย์นั้น คนไทยรู้จักการใช้ประโยชน์จากสัตว์ป่ามานาน แต่เนื่องจากสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงลานจำนวนมากที่ยังพึ่งพิงการใช้ประโยชน์จากสัตว์ป่าอยู่ 

4.แร่และพลังงาน
   แร่เป็นทรัพยากรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เมื่อนำมาใช้แล้วก็จะหมดไปไม่สามารถเกิดขึ้นทดแทนได้อีก นอกจากว่าเมื่อเรานำมาใช้แล้วจะนำไปดัดแปลง ปรับปรุงเพื่อนำไปใช้ได้อีกแต่ในปัจจุบันความต้องการในการใช้ภายในในประเทศมีเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะในระยะที่ประเทศมีการขยายตัวทางเศรษฐกิจทำให้แร่ที่มีอยู่ขาดแคลน ซึ่งจะเกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศสำหรับพลังงานซึ่งเป็นปัจจัยที่สำคัญทางเศรษฐกิจและการดำเนินชีวิตในปัจจุบัน ดังจะเห็นได้จากในช่วงที่ขาดแคลนพลังงานทีการควบคุมปริมาณการผลิตพลังงาน ทำให้สินค้าราคาสูงเพราะส่งผลต่อต้นทุนการผลิตที่ใช้พลังงานเป็นเชื่อเพลิง เป็นต้น